Saç dökülmesi, genetik ve çevresel faktörler gibi farklı faktörlerden kaynaklanır. Saç dökülmesine önemli katkıda bulunan faktörlerden biri, çeşitli sağlık sorunları geliştirme riskini artırdığı gösterilen strestir.

Stres, bir kişinin çeşitli sağlık sorunları geliştirme riskini artırır ve saç dökülmesi de bunlardan biridir. Yüksek miktarda stres, çok sayıda saç dökülmesine neden olabilir. Stres, saç yenilenmesini engelleyebilir veya bağışıklık sisteminin saç köklerine saldırmasını tetikleyebilir.

Saç büyümesinin üç aşaması vardır. Saç telleri, büyüme sırasında deriden dışarı itilir (anajen). Saç uzaması durur ve saç telinin tabanındaki folikül dejenerasyona uğrar (katajen). Saçlar dinlenme halindeyken dökülür (telojen) ve döngü yeniden başlayabilir. Hughes ve meslektaşları, sağlıklı bir saç derisinde saçların yaklaşık %85’inin anajen (büyüme) aşamasında, yaklaşık %15’inin ise telojen (dinlenme) aşamasında olduğunu belirtmişlerdir. Anajen aşamasında saç, yaklaşık 4 ay süren telojen aşamaya geçmeden önce yaklaşık 4 yıl boyunca aktif olarak uzar. Yeni bir anajen saç uzamaya başladığında, dinlenme halindeki telojen saçı dışarı iter. Asghar ve meslektaşları, vücudun uzun süreli strese maruz kalması durumunda, anajen saçların yaklaşık %70’inin erken telojen faza geçtiğini ve bunun da saç dökülmesinde artışa yol açtığını bulmuşlardır.

Stres Kaynaklı Saç Dökülmesinin Türleri:

i) Telegon Efluvium: Telojen effluvium, genellikle metabolik stres, hormonal dalgalanmalar veya bazı ilaçlar tarafından tetiklenen, dinlenme (telojen) fazında aşırı saç dökülmesiyle karakterize bir durumdur. Telojen effluviumun yaygın tetikleyicileri arasında ciddi enfeksiyonlar, büyük ameliyatlar, önemli travmalar, doğum sonrası hormonal değişimler (özellikle östrojen seviyesinde düşüş), östrojen içeren ilaçların aniden kesilmesi, sağlıksız beslenme, yetersiz protein alımı, ağır metal maruziyeti ve demir eksikliği bulunur. Telogen effluviumun yaygın tetikleyicileri arasında akut ateşli hastalık, ciddi enfeksiyonlar, büyük cerrahi müdahaleler, önemli travma, doğum sonrası hormonal değişimler (özellikle östrojen seviyesinde düşüş), hipotiroidizm, östrojen içeren ilaçların ani kesilmesi, ani diyetler, yetersiz protein alımı, ağır metal maruziyeti ve demir eksikliği bulunur. Telogen effluvium hem erkekleri hem de kadınları etkileyebilirken, kadınlar özellikle doğum sonrası dönemde hormonal dalgalanmalar nedeniyle buna daha yatkındır.
Khattab ve meslektaşları, hem botulinum toksin A hem de multivitamin mezoterapisinin telogen effluvium için etkili tedaviler olduğunu ve terminal saç büyümesinde ve çoklu foliküler ünite varlığında iyileşmeler gösterdiğini belirtmişlerdir.

ii) Alopesi Areata: Alopesi areata (AA), otoimmün yanıta bağlı olarak ortaya çıkan yaygın bir saç dökülmesi türüdür. Değişken bir seyirle karakterize olan bu durum genellikle tekrarlayan veya düzelen bir seyir gösterir ve özellikle saç dökülmesi yaygın olduğunda kalıcı olma potansiyeli vardır. Alopesi areata, anksiyete ve depresyon gibi durumlar da dahil olmak üzere psikolojik stresle güçlü bir şekilde bağlantılıdır. Kesin nedeni henüz bilinmemekle birlikte, stresin bu durumu tetikleyen veya şiddetlendiren önemli bir faktör olduğu belirlenmiştir.

ii) Trikotilmani: Trikotilmani, düzensiz saç dökülmesine yol açan kompulsif saç çekme ile karakterize bir dürtü kontrol bozukluğudur. Bu durum genellikle saç derisine sıkıca bağlı kalan kırık saçlarla sonuçlanır. Genellikle stres, anksiyete veya duygusal gerginlikten kaynaklanır ve saç çekmenin tekrarlayan doğası, saç köklerine uzun vadeli hasar verebilir.

Kalıcı Çözüm: Saç Ekimi

Stres kaynaklı saç dökülmesi rahatsız edici olabilse de, etkileri yönetmek ve hatta tersine çevirmek için etkili tedavilerin mevcut olduğunu unutmamak önemlidir. Bununla birlikte, stres veya diğer nedenlerle kalıcı saç dökülmesi veya önemli ölçüde incelme yaşayanlar için saç ekimi kalıcı bir çözüm sunar. Saç ekimi, sağlıklı saç köklerinin saç derisinin bir bölgesinden incelme veya kellik yaşayan bölgelere taşınmasını içerir. Bu işlem, doğal ve kalıcı bir sonuç sağlamanın yanı sıra, saç dökülmesinden etkilenen kişilerin özgüvenini geri kazanmalarına ve yaşam kalitelerini iyileştirmelerine de yardımcı olur. Saç ekimi konusunda uzmanlaşmış, uzman bir tıp doktoruna danışmak, stres kaynaklı saç dökülmesinin hem nedenini hem de belirtilerini ele alan en uygun tedavi planını belirlemeye yardımcı olabilir.

Kaynaklar

Asghar F, Shamim N, Farooque U, Sheikh H, Aqeel R. Telogen Effluvium: A Review of the Literature. Cureus. 2020;12(5):e8320. Published 2020 May 27. doi:10.7759/cureus.8320
Hughes EC, Syed HA, Saleh D. Telogen Effluvium. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; May 1, 2024.
Khattab FM, Rady A, Khashaba SA. Recent modalities in treatment of telogen effluvium: Comparative study. Dermatol Ther. 2022;35(10):e15720. doi:10.1111/dth.15720
Pratt CH, King LE Jr, Messenger AG, Christiano AM, Sundberg JP. Alopecia areata. Nat Rev Dis Primers. 2017;3:17011. Published 2017 Mar 16. doi:10.1038/nrdp.2017.11